......................................... Mark Rothko
---
--
-
................... Παπαλάνγκι
Μια καταπληκτική μαρτυρία ενός ''άγριου''
φύλαρχου από το νησί Τιαβέα του Ειρηνικού.
Ένας ''απολίτιστος'', ο φύλαρχος Τουιάβιι,
ήρθε στην ευρώπη στις αρχές του 20ου αιώνα,
και κατέγραψε όσα είδε να συμβαίνουν, με
σκοπό να τα πει στους υπηκόους του.
Ως Παπαλάνγκι αναφέρεται ο λευκός, ο ξένος,
ο Ευρωπαίος, ο σύγχρονος άνθρωπος.
Είναι αυτός που χάνει τη ζωή του κάνοντας συνέχεια
δουλειές για να βγάλει λεφτά, φοράει ρούχα γιατί
ντρέπεται να δείξει το σώμα του, μένει σε πέτρινα
μπαούλα και δεν ξέρει τον διπλανό του, σκέφτεται
από το πρωί μέχρι το βράδυ γιατί δεν θέλει να θεωρείται
κουτός, πηγαίνει στο σινεμά νομίζοντας ότι διασκεδάζει,
διαβάζει εφημερίδες δήθεν για ενημέρωση, έχει θεοποιήσει
τις μηχανές και το επάγγελμά του, ο Παπαλάνγκι είναι
ο ευρωπαίος, ο σύγχρονος άνθρωπος.
Τα λόγια του φύλαρχου μετέφερε και τύπωσε στην ευρώπη
ο Έριχ Σόερμαν, που είχε πάει εκεί σαν ιεραπόστολος
--
αποσπάσματα από το κεφάλαιο: Για το επάγγελμα
του Παπαλάνγκι και πως χάνει το δρόμο του με αυτό.
Ο Παπαλάνγκι έχει τόσα επαγγέλματα όσες είναι οι πέτρες
μέσα στη λίμνη. Κάθε πράξη του την κάνει επάγγελμα.
Όταν κάποιος μαζεύει τα μαραμένα φύλλα του αρτόδεντρου,
εκτελεί ένα επάγγελμα. Όταν κάποιος πλένει πιατικά, εκτελεί
και αυτός ένα επάγγελμα. Όλα όσα γίνονται οπουδήποτε είναι
επάγγελμα, είτε γίνονται με τα χέρια είτε με το κεφάλι.
Επάγγελμα είναι επίσης να έχεις ιδέες ή να κοιτάς τα άστρα.
Ουσιαστικά τίποτα από όσα θα μπορούσε να κάνει ένας
άνδρας δεν είναι ακατάλληλο για να το κάνει ο Παπαλάνγκι
επάγγελμα.
Αν λοιπόν ένας λευκός λέει ότι είναι ένας Τούσι-τούσι
- (Τούσι θα πει γράμμα και τούσι-τούσι επιστολογράφος)-
τότε αυτό είναι το επάγγελμά του, δεν κάνει τίποτα άλλο
από το να γράφει το ένα γράμμα μετά το άλλο.
Δεν τυλίγει το στρώμα του πάνω στα δοκάρια,
δεν πηγαίνει στην κουζίνα για να ψήσει ένα καρπό,
δεν πλένει τα πιατικά του. Τρώει ψάρια, δεν πηγαίνει
όμως για ψάρεμα, τρώει καρπούς, ποτέ όμως δεν
τους μαζεύει από τα δέντρα.
Και ο μεγαλύτερος φύλαρχος , αυτός που έχει πολλή
σοφία στο κεφάλι και πολλή δύναμη στα μπράτσα
δεν είναι ικανός να στρώσει το στρώμα του στα
δοκάρια ή να πλένει τα πιατικά.
Και αυτός είναι ο λόγος που όποιος μπορεί να γράψει
ένα ωραίο χρωματιστό τούσι δεν χρειάζεται να είναι
ικανός να οδηγήσει ένα κανό πάνω στη λίμνη
και αντίστροφα.
Επάγγελμα σημαίνει: να μπορείς μόνο να περπατάς,
μόνο να γεύεσαι, μόνο να μυρίζεις, μόνο να πολεμάς,
πάντα να μπορείς να κάνεις ένα μόνο πράγμα.
Σε αυτό το να μπορείς να κάνεις ένα μόνο πράγμα
υπάρχει ένα μεγάλο λάθος κι ένας μεγάλος κίνδυνος,
γιατί ο καθένας βέβαια μπορεί να έρθει κάποτε στην
ανάγκη να οδηγήσει ένα κανό στη λίμνη.
Το μεγάλο πνεύμα μας έδωσε τα χέρια μας για να
μαζεύουμε καρπούς από τα δέντρα, για να μπορούμε
να βγάζουμε από το έλος το βολβό του τάρο.
Μας τα έδωσε για να προστατεύουμε το σώμα μας
από όλους τους εχθρούς και μας τα έδωσε επίσης για
να χαιρόμαστε το χορό και το παιχνίδι και κάθε
είδους διασκέδαση.
Σίγουρα όμως δεν μας τα έδωσε μόνο για να χτίζουμε
καλύβες, μόνο για να μαζεύουμε καρπούς ή μόνο για να
βγάζουμε βολβούς, αλλά για να είναι υπηρέτες μας
και πολεμιστές μας σε κάθε στιγμή και σε κάθε περίσταση.
Από εδώ προέρχεται άλλωστε η μεγαλύτερη
δυστυχία του Παπαλάνγκι.
Είναι ωραίο να φέρνει κανείς μια φορά νερό από την πηγή,
ακόμη και περισσότερες φορές την ίδια μέρα.
Όποιος όμως πρέπει από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου
και κάθε μέρα ξανά και κάθε ώρα, όσο φτάνει η δύναμή του,
να κουβαλάει συνέχεια νερό
- αυτός τελικά θα πετάξει με οργή τον κουβά μακριά του
αγανακτισμένος για τα δεσμά στο κορμί του.
Γιατί τίποτα δεν είναι τόσο δύσκολο για τον άνθρωπο
όσο το να κάνει πάντα το ίδιο ακριβώς πράγμα.
Αλλά ο σωστός άντρας και ο αδελφός των πολλών
νησιών κάνει τη δουλειά του με χαρά, ποτέ με αγωνία.
Ή, αν θέλει, δεν την κάνει καθόλου. Κι αυτό είναι που
μας ξεχωρίζει από τον λευκό. Ο Παπαλάνγκι αναστενάζει
όταν μιλά για την δουλειά του, σαν να τον συνθλίβει
το βάρος της.
Τραγουδώντας πηγαίνουν οι νέοι της Σαμόας στο χωράφι,
τραγουδώντας πλένουν οι παρθένες τα πανιά στο ποτάμι.
Το μεγάλο πνεύμα σίγουρα δεν θέλει να
αποχτήσουμε γκρίζο χρώμα σε διάφορα επαγγέλματα
και να σερνόμαστε στη λιμνοθάλασσα σαν τις χελώνες
και τα άλλα ερπετά. Θέλει να μείνουμε περήφανοι και
τίμιοι σε κάθε μας πράξη και να είμαστε πάντα άνθρωποι
με χαρούμενα μάτια και ευκίνητα μέλη.
.................................... ...... Έριχ Σόερμαν
Ο Παπαλάνγκι, Αθήνα: ύψιλον-βιβλία, 1988. σ.σ. 86-93
-
